Jaka poduszka przeciwodleżynowa? Informacja.
· Praktyczne porady przed kupnem wózka inwalidzkiego.
· Mały algorytm doboru.
· Opis zasad działania różnych poduszek do wózka.
W sklepach medycznych a zarazem i na całym rynku medycznym oferowane są różne poduszki do wózka inwalidzkiego. Główną funkcją poduszki jest:
1. Izolacja naszej skóry pośladków od sztywnych i twardych części wózka tj. rurek ramy siedziska, samej płyty siedziska czy pasów siedziska.
2. Poprawa wygody i bezpieczeństwa (również skóry) podczas siedzenia.
3. Izolacja od temperatury zewnętrznej oraz regulacja wilgotności.
4. Amortyzacja wstrząsów powstających podczas jazdy.
5. Utrzymanie lub korekta pozycji tułowia i głowy.
Poniżej przedstawiam podstawowe założenia dla wyboru poduszki wraz z opisem. Planując wybór a później zakup poduszki należy uwzględnić następujące czynniki:
Ogólny stan chorobowy.
Rodzaj choroby
Rodzaj niepełnosprawności
Początkowa
Długoterminowa
Aktywna niepełnosprawność na wózku
Choroby współistniejące
Cukrzyca
Problemy z układem moczowym
Problemy z układem wydalniczym
itp…
Aktywna lub wyleczona odleżyna
Rodzaj zabezpieczeń postawy
Pasy stabilizujące
Kamizelki
Liczba planowanych godzin na wózku inwalidzkim
Wiek użytkownika wózka
Waga użytkownika
Asymetria ciała: duża czy mała
Dodatkowe założenia do wyboru poduszki.
Czy poduszka będzie również używana w innych sytuacjach: samochód, podłoga, basen?
Czy poduszka ma mieć wysoki poziom higieniczny?
Waga poduszki
Wymiary poduszki
Wysokość poduszki
Ustawienie kończyn dolnych: symetryczne, asymetryczne. (mam tu na myśli przykurcze lub ustawienia asymetryczne w stawach biodrowych)
Poniżej opisy i wyjaśnienie dla poszczególnych parametrów poduszki.
Ogólny stan chorobowy:
Może nie wiesz, ale bardzo ważne jest wiedzieć więcej na temat swojej niepełnosprawności. Dużo elementów z tej niepełnosprawności wpływa na dobór poduszki.
Niewielka podniesiona temperatura – powoduje, że wilgoć w okolicach pośladków zwiększa się i trzeba uważać na zabezpieczenie przeciwodleżynowe i redukcję sił ścinających.
Zrób sobie test:
Przejedz wskazującym palcem po skórze przedramienia (część skóry bez włosów 😊). Palec przesuwa skórę ale można powiedzieć, że palec ślizga się po skórze.
A teraz poliż palec i zrób to samo. Opór pomiędzy skórą i palcem zwiększa się co powoduje wzrost sił ścinających, które są przyczyną powstawania odleżyn.
Padaczka. Podczas gwałtownych skurczów mięśni, skóra w okolicach pośladków i pleców może się przesuwać i naciągać. Taka sytuacja również może przyczynić się do powstawania odleżyn.
Rodzaj niepełnosprawności
W zależności od rodzaju niepełnosprawności poduszkę dobiera się dla osób.
Które chodzą a z wózka korzystają tylko sporadycznie
Które siadają pierwszy raz na wózek po ciężkim wypadku
Osoby, które będą siedzieć cały czas w bezruchu
Osoby siedzące aktywnie( pracujące, mogące samodzielnie się przesiadać jeździć.
Choroby współistniejące.
Mają one wpływ na samopoczucie, sposób siedzenia, czas i wygodę. Choroby nerek, układu moczowego ( częstomocz, czy nietrzymanie moczu ) problemy z utrzymaniem kału. Poduszka dla takich przypadków musi być łatwa w utrzymaniu czystości i z podwójnym pokrowcem. Musi być ona zabezpieczona przed wchłonięciem wilgoci jak i również moczu.
Aktywna lub rozpoczynająca się odleżyna.
Nie ma nic gorszego jak nabawienie się odleżyny. Stan taki blokuje aktywność, chęć do życia i zagrożenie dla zdrowia. Nieleczona jest bardzo groźna a samo leczenie może oprzeć się o zabieg chirurgiczny. Nikomu tego nie życzę. Odleżyna najczęściej powstaje w wyniku złej pozycji na wózku, zbyt dużej wagi oraz złej dobranej poduszki lub czynnika mechanicznego.
Rodzaj zabezpieczeń postawy.
Dla utrzymania prawidłowej postawy stosuje się kamizelki piersiowe, pasy biodrowe 2 i 4 – punktowe. Dociskają i stabilizują one miednicę i klatkę piersiową zwiększając nacisk na poszczególne części ciała. Poduszka stosowana do wózka z pasami do korekcji i zabezpieczeń postawy powinna być stabilna i rozkładająca ciśnienie nacisku. Nie może się rolować ani ustępować( np. poduszka z pamięcią)
Liczba planowanych godzin na wózku inwalidzkim.
W takim podejściu liczy się tylko redystrybucja nacisku od kości kulszowych oraz na całą skórę pośladków. Najważniejszym jest, aby odciążyć te kości dodatkowymi dwoma punktami podparcia tzn. krętarzami większymi kości udowej. Cztery punkty podparcia plus głębsze zanurzenie w poduszce daje maksymalny poziom redystrybucji nacisku. Im głębiej siedzisz w poduszce i tym dłużej siedzisz . Wynika z tego że poduszka powinna być wyższa.
Wiek użytkownika wózka.
Wiedza o wieku użytkownika daje szanse na wstępne określenie jego sprawności. Za tym podąża sposób doboru poduszki do samodzielnego przesadzania się lub stabilizacji.
Waga użytkownika.
Prosta zasada:
Im cięższy użytkownik wózka tym grubsza poduszka, zatem również im lżejsza osoba tym poduszka może być niższa. Ważne jest, aby osoby powyżej 100- 120 kg już korzystały z wyższych poduszek a w awaryjnych (chwilowych)przypadkach z podwójnych takich samych.
Asymetria:
W asymetrii postawy, zarówno wynikającej ze złego ustawienia bioder lub tułowia stosuje się poduszki korygujące lub uzupełniające asymetrię. Należy pamiętać, że asymetrię dziecięcą do ok 13 roku życia można próbować korygować, ale starsze osoby już trzeba tylko zabezpieczać, aby asymetria się nie pogłębiała. Asymetria może powodować większy ucisk na jedną stroną pośladków wiec trzeba również pomyśleć o zabezpieczeniu przeciwodleżynowym.
Czy poduszka będzie również używana w innych sytuacjach: samochód, podłoga, basen.
W takim wypadku należy zobaczyć, jak wygląda nowe miejsce, gdzie położymy poduszkę. Siedzenie samochodowe ma swoje zagłębienia i należy zobaczyć czy kładąc poduszkę nie powodujemy powstawanie zrolowania czy zawinięcia się poduszek. Nierówna powierzchnia może powodować zaczerwienienia skóry i powstawanie nieoczekiwanych nacisków miejscowych.
Czy poduszka ma mieć wysoki poziom higieniczny?
Bakterie żyją i rozwijają się tam, gdzie jest ciepło i wilgotno. Przenoszony kurz przez spodnie, sukienkę, ubranie pozwala na powstawanie mikroklimatu dla rozwoju bakterii. Ważne jest, aby poduszka była prana jak najczęściej, ale nie rzadziej niż co 5-6 dni. Najlepsza w takim wypadku jest poduszka, która może być wyprana w całości w ciepłej lub gorącej wodzie.
Waga poduszki.
Ten parametr jest najważniejszy dla aktywnych użytkowników wózka inwalidzkiego. Starania o to aby wózek z poduszką był jak najlżejszy nie mogą sobie oni pozwolić na dodatkowe 2-3 lub 4 kg na wózku. Samo przenoszenie poduszki z wózka na krzesło przy dużym jej ciężarze może stwarzać zagrożenie wyważenia tułowia i potrzeby dodatkowego podparcia w wózku.
Wymiary poduszki.
Poduszkę mierzymy biorąc wymiar siedziska wózka o ile sam wózek jest dobrze dobrany. Niektóre poduszki muszą być dobrane tak aby ich szerokość była o 1 cm szersza z każdej strony( sumarycznie - 2 cm więcej) Poduszka ta mocno opiera się o boczki, stabilizuje ją i tworząc kształt litery ,,U” Zwiększa to o 1- 2 cm wysokość poduszki na bokach ułatwiając podparcie krętarza większego kości udowej.
Wysokość poduszki.
Wysokość poduszki jest zależna od ciężaru( im wyższa tym większa ). Jeśli nie masz wymierzonego wózka wraz z wymiarem poduszki to nie stosuj nowej, bardzo wysokiej poduszki, bo stracisz na stabilizacji i pewności jazdy na wózku.
Ustawienie kończyn dolnych: symetryczne, asymetryczne.
Przypadek asymetrii kończyn najczęściej wiążę się z rotacją wewnętrzną. Poduszka pomagająca w takiej sytuacji powinna mieć wysoki klin między udami. Zapobiega on łączeniu się ud ale należy pamiętać o rurce cewnika aby był on prowadzony w górnej części uda.
Asymetria wysokości położenia ud (jedno kolano wyżej od drugiego) co może wiązać się z przykurczem w stawach biodrowych. Poduszki takie powinny mieć możliwość regulowania wysokości w przedniej części poduszki, aby wyrównać napięcia na tylnej części mięśni uda i ścięgien biodrowych i podkolanowych. Stosuje się to poprzez uzupełnianie dodatkowymi klinami lub wypełnianie lub uszczuplanie poszczególnych komór prawej i lewej strony poduszki z przodu.
Rodzaj poduszek:
Poduszki gąbkowe:
Bardzo popularne. Występują w różnej wysokości. Nie nadają się do czyszczenia pełnego. Trudno odkazić. Niektórzy producenci zalecają włożenie do zamrażalki ale to nic nie daje.
Może być użyta do stabilizacji z dobrym pokrowcem i jeśli jest typu kontur.
Poduszki żelowe:
Dobra redystrybucja nacisku. Redukcja sił ścinających. Odbiór ciepła z pośladków, CIĘŻKA, można odkażać tylko środkami dedykowanymi. Uwaga!!!! Poduszki żelowe przyjmują i oddają ciepło. W dni gorące żel może zamienić się w podobną do wody, substancję dające odczucie ślizgania po siedzisku. Zimą za to żel twardnieje co daje nam nieprzyjemną sytuację wraz z zagrożeniem odleżyną.
Poduszki powietrzne:
Znakomita redystrybucja nacisku, trochę niestabilna, uciekające powietrzne, popularna. podział na: jedno, dwu, trzy i czterokomorowe.
Występuje ona również z innymi materiałami jako:
Mix poduszki
Żelowo gąbkowe
Żelowo powietrzne
oraz Poduszki Vicair (nie mam pomysłu do jakiej grupy tą poduszkę wstawić)
Podstawowe zasady doboru poduszki. Tylko pierwsze skojarzenia.
Użytkownik | Cecha poduszki |
Mała osoba, lekkie dziecko | Niska poduszka |
Ciężka osoba | Wysoka poduszka |
Osoba aktywna na wózku | Lekka poduszka |
Osoba pierwszy raz na wózku | Stabilizująca, przeciwodleżynowa |
Osoba tetraplegia | Stabilizacja |
Osoba zaciskająca uda - wymagająca separacji | Klin. wyniosłość w poduszcze pomiędzy nogami |
Asymetria ułożenia miednicy | Wielokomorowa poduszka z możliwością zmiany ilości wypełnienia lub wysokości. |
Mężczyzna Kobieta | Wyższa poduszka Niższa poduszka |
Przykurcze mięśni podkolanowych i pod udem ( m, dwugłowy i półścięgnisty-błoniasty) | Możliwość regulowania przedniej części poduszki w górę i w dół |
Aktywne, częste przesiadanie się z i na wózek | Poduszka z twardszą stabilniejszą częścią z przodu siedziska. W miejscu, gdzie można położyć dłoń. |
Podsumowanie.
Dobierając poduszkę dla siebie lub najbliższych musicie zadać sobie wiele pytań o stan zdrowia, parametry fizyczne osoby na wózku, preferencje oraz sposób jej przyszłego używania. Najważniejszym ale to naprawdę najważniejszym jest zabezpieczenie skóry pośladków przez nadmiernym ciśnieniem na skórę i działanie sił ścinających – działanie przeciwodleżynowe. W myśl zasady jaka dominuje w Polsce. ,,Na wózku albo miałeś, albo masz lub będziesz miał odleżynę” musicie myśleć o tym codziennie. Odleżyna zatrzyma na chwilę aktywność każdej osoby i nie jest to miła sytuacja. Poduszka powinna być tak dobrana aby nie przeszkadzała podczas jazdy (dopasowana do siedziska), nie sprawiała niebezpiecznych sytuacji i powinna być przewidywalna. Przewodnikiem przy wyborze poduszki powinien być wyraz BEZPIECZEŃSTWO.
Dla skóry
Przebywania w wózku
Jazdy na nim
Podczas utrzymywania prawidłowiej postawy